در روزهای اخیر تصاویری از مرگ انسان‌ها در خیابان‌ها در حال انتشار است که بخش زیادی از آنها جعلی است و مربوط به وقایع دیگری است و روزنامه «دیلی‌میل» انگلیس هم به‌خوبی به این مسئله پرداخته است. در کنار همه اینها، تصویری از بازار مواد غذایی شهر ووهان در حال انتشار است که در آن از سر روباه تا مار و... فروخته می‌شود. تصاویری از مقامات بهداشتی چین در حال پخش و انتشار وسیع است که با دستکش‌های مخصوص، ماسک‌های ویژه و عینک و... در دل مخاطبان ترس ایجاد می‌کند. همه این زنجیره وقایع در کنار هم در حال منکوب کردن مردم جهان است اما باید دید این تصاویر آخرالزمانی در رویکردی واقع‌نگرانه و فارغ از برساخت آخرالزمانی آنچه وضعیتی دارد.
کرونا لزوماً مرگ‌آورِ قطعی نیست
کاوه قادری، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در ارتباط با این روایت‌ها و این موضوع به ایرناپلاس می‌گوید: پزشکان متخصص تصریح دارند که ویروس کرونا چندان خطرناک‌تر از آنفلوانزا نیست؛ به‌عنوان مثال هر سال ۱۰ هزار آمریکایی بر اثر آنفلوآنزا می‌میرند یا مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا در آماری اعلام کرده که در سال گذشته ۴۰ هزار نفر بر اثر بیماری آنفلوانزا جان خود را از دست داده‌اند. بر اساس آمار همین مرکز ۷۵ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از آنفلوآنزا در افراد با میانگین سنی ۶۵ سال بود و ۱۷ درصد نیز سنین ۵۰ تا ۶۴ سال را شامل می‌شد؛ به عبارتی ۹۱ درصد کل مرگ‌ومیرها. از سوی دیگر، بخش زیادی از این افراد از قبل بیماری‌های ریوی و قلبی داشته یا دچار نقص در سیستم ایمنی بوده‌اند. شواهد از چین نیز همین مسئله را تکرار می‌کند. بخش زیادی از افرادی که بر اثر کرونا جان خود را از دست داده‌اند، میانگین سنی بالای ۶۵ سال دارند.
نبود واکسن سبب تقویت ترس شده است
قادری توضیح می‌دهد: در واقع می‌توان گفت که ویروس کرونا لزوماً مرگ‌آور قطعی و به منزله حکم اعدام نیست، بلکه در سالمندان و افراد دارای نقص ایمنی ممکن است خطرات بیشتری را به‌جای بگذارد. همان کاری که شاید آنفلوآنزا هم انجام دهد، اما نکته‌ای که این همه واهمه ایجاد کرده، نبود واکسن این بیماری است که با ناشناخته کردن حوزه درمان، سبب تقویت ترس در کشورها شده است؛ چراکه انسان‌ها به شکل تکاملی از ابهام و ناآگاهی بیزارند و واهمه شدید دارند. این مسئله ممکن است در ماه‌های آتی حل شده و راه‌حل درمان نیز پیدا شود. اگر چه کرونا از پسرعموهای خود (انواع آنفلوآنزا...) سریع‌تر شیوع می‌یابد، اما شدت کمتری دارد و برساخت رسانه و مجموعه عوامل فوق‌الذکر حجم زیادی از ترس ایجاد کرده است.
نگرانی سالم و نگرانی بیمارگونه
این استاد دانشگاه می‌گوید: اگر چه این ویروس ممکن است سریعاً در جهان شیوع یابد، اما بر اساس آمار اولیه میزان مرگ‌ومیر در بیماران کرونا تقریباً سه تا پنج درصد است و این رقم در مقایسه با آنفلوانزای فصلی چندان زیاد نیست! اینجاست که جمله «دانش قدرت است» بار دیگر خود را به رخ می‌کشد. هرچه بیشتر در مورد این بیماری، راه‌های پیشگیری و... واقع‌بینانه‌تر و شواهد محورتر بدانیم، کمتر منکوب ترس رسانه‌ای خواهیم شد. فضای رسانه‌ای با ارائه تصویری ترس‌آور از این بیماری در حال دامن زدن به چند مسئله است از جمله: احتکار ماسک و اجناس بهداشتی، تشدید بیماری افراد دارای اختلالات اضطرابی و تضعیف بیش از پیش سیستم ایمنی افراد آسیب‌پذیر، تضعیف اعتبار و قدرت مرجعیت نهادهای بهداشتی. اینجاست که جمله‌ای از ساگان به ذهن متبادر می‌شود: «هر جا هیجانات شدید و اغراق‌آمیز شد، خودفریبی و دیگرفریبی رخ می‌دهد.»
فضای دروغین رسانه‌ای و لطمه‌ای که مدیریت بحران می‌خورد
این روانشناس بالینی می‌افزاید: حال در این شرایط باید به تفکیک دو نوع نگرانی پرداخت؛ نگرانی سالم و نگرانی بیمارگونه. در نگرانی بیمارگونه که بیشتر همسو با این نگاه آخرالزمانی است، دستپاچگی و استرس شدید و پیش‌گویی‌های شناختی منفی حاکم شده و افراد را در وضعیت غیرمنطقی قرار خواهد داد. اما نگرانی سالم منجر به خروجی سازگارانه‌ای خواهد شد. از جمله تلاش برای آگاهی بیشتر از این بیماری، رعایت اصول بهداشتی پیشگیری، دریافت خبر از منابع موثق و رسمی، پرهیز از دامن زدن به شایعات و... . بر همین اساس، به نظر می‌رسد کرونا اگرچه در حال شیوع است و دیر یا زود ممکن است به کشورهای مختلف از جمله کشور ما برسد، اما اگر در زمین نگرانی بیمارگونه و فضای دروغین رسانه‌ای بازی کنیم، ممکن است مدیریت بحران لطمه بخورد و آسیب‌ها افزایش یابد. بهتر است با رعایت اصول پیشگیرانه، پرهیز از دامن زدن به شایعات و دریافت خبر از منابع موثق در این دام نیفتیم.
نظر شما